CAR-T (Chimeric Antigen Receptor T-cell) ဆိုတာဘာလဲ။
ဦးစွာ၊ လူ့ကိုယ်ခံအားစနစ်ကို လေ့လာကြည့်ရအောင်။
ကိုယ်ခံအားစနစ်သည် ဆဲလ်များ၊ တစ်ရှူးများနှင့် ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါများ ကွန်ရက်တစ်ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ခန္ဓာကိုယ်ကိုကာကွယ်ပါ။ပါဝင်တဲ့ အရေးကြီးတဲ့ ဆဲလ်တွေထဲက တစ်ခုကတော့ leukocytes လို့ခေါ်တဲ့ သွေးဖြူဥ၊ရောဂါဖြစ်စေသော သက်ရှိများကို ရှာဖွေ ဖျက်ဆီးရန် ပေါင်းစပ်ထားသော အခြေခံ အမျိုးအစား နှစ်မျိုးဖြင့် လာပါသည်။ဝတ္ထုများ
အခြေခံ leukocytes အမျိုးအစားနှစ်မျိုးမှာ-
Phagocytes၊ ကျူးကျော်သက်ရှိများကို ဝါးစားသည့်ဆဲလ်များ။
Lymphocytes၊ ခန္ဓာကိုယ်သည် ယခင်ကျူးကျော်သူများကို မှတ်မိရန်နှင့် အသိအမှတ်ပြုရန် ခွင့်ပြုသည့် ဆဲလ်များကိုယ်ခန္ဓာသည် သူတို့ကို ဖျက်ဆီး၏။
မတူညီသောဆဲလ်များစွာကို phagocytes အဖြစ်သတ်မှတ်သည်။အဖြစ်အများဆုံးအမျိုးအစားကတော့ နျူထရိုဖီးလ်၊အဓိကအားဖြင့် ဘက်တီးရီးယားများကို တိုက်ထုတ်သည်။ဘက်တီးရီးယားပိုးဝင်မှာကို ဆရာဝန်တွေက စိုးရိမ်နေတယ်ဆိုရင် သူတို့က အမိန့်ပေးနိုင်ပါတယ်။လူနာတစ်ဦးတွင် ရောဂါပိုးကူးစက်မှုမှအစပြုသော နျူထရိုဖိလ် အရေအတွက် တိုးလာခြင်းရှိ၊မရှိ စစ်ဆေးရန် သွေးစစ်ဆေးမှု။
အခြား phagocytes အမျိုးအစားများသည် ခန္ဓာကိုယ်မှ သင့်လျော်စွာ တုံ့ပြန်ကြောင်း သေချာစေရန်အတွက် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်အလုပ်များရှိသည်။သတ်သတ်မှတ်မှတ် ကျူးကျော်အမျိုးအစားတစ်ခုသို့။
lymphocytes နှစ်မျိုးမှာ B lymphocytes နှင့် T lymphocytes များဖြစ်သည်။Lymphocytes များ စတင်ထွက်လာသည်။ရိုးတွင်းခြင်ဆီထဲတွင် ရှိနေကာ B ဆဲလ်များအဖြစ်သို့ ရင့်ကျက်သည် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့သည် စမုန်ဖြူအတွက် ချန်ထားခဲ့သည်။၎င်းတို့သည် T ဆဲလ်များအဖြစ်သို့ရင့်ကျက်သောဂလင်း။B lymphocytes နှင့် T lymphocytes သည် သီးခြားစီရှိသည်။လုပ်ငန်းဆောင်တာများ- B lymphocytes များသည် ၎င်းတို့ကို ရှာဖွေနေသော ခန္ဓာကိုယ်၏ စစ်ထောက်လှမ်းရေးစနစ်နှင့်တူသည်။ပစ်မှတ်တွေကို သော့ခတ်ပြီး ကာကွယ်ရေးတွေ ပို့ပေးတယ်။T cells တွေဟာ စစ်သားတွေကို ဖျက်ဆီးသလိုပါပဲ။ထောက်လှမ်းရေးစနစ်က ဖော်ထုတ်ထားတဲ့ ကျူးကျော်သူတွေ။
Chimeric antigen receptor(CAR) T cell နည်းပညာ- သည် မွေးစားဆဲလ်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ခုခံအားကုထုံး (ACI)။မျိုးရိုးဗီဇပြန်လည်တည်ဆောက်မှုမှတစ်ဆင့် လူနာ၏ T cell သည် CAR ကိုဖော်ပြသည်။effector T ဆဲလ်များကို ပစ်မှတ်ထက် ပိုမိုသေစေသော၊ မြဲမြံစေသော နည်းပညာဖြစ်သည်။သမားရိုးကျ ကိုယ်ခံအားဆဲလ်များ နှင့် ဒေသတွင်း ခုခံအား ဖိနှိပ်မှုရှိသော microenvironment ကို ကျော်လွှားနိုင်သည်။အကျိတ်နှင့်ဖောက်ဖျက် host ခုခံအားသည်းခံ။ဤသည်မှာ တိကျသော ကိုယ်ခံအားဆဲလ် ဆန့်ကျင်-အကျိတ်ကုထုံးဖြစ်သည်။
CART ၏နိယာမသည်လူနာ၏ကိုယ်ပိုင်ကိုယ်ခံအား T ဆဲလ်များ၏ "ပုံမှန်ဗားရှင်း" ကိုထုတ်ယူရန်ဖြစ်သည်။ဗီဇအင်ဂျင်နီယာပညာကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပါ၊ ကြီးမားသောအကျိတ်များ၏ သီးခြားပစ်မှတ်များအတွက် ဗီရိုအတွင်း စုစည်းပါ။လူသတ်လက်နက် "chimeric antigen receptor (CAR)"၊ ထို့နောက် ပြောင်းလဲထားသော T ဆဲလ်များကို သွင်းပါ။လူနာ၏ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာကာ ပြုပြင်ထားသောဆဲလ် receptors အသစ်များသည် ရေဒါစနစ်တစ်ခု တပ်ဆင်ထားသကဲ့သို့ ဖြစ်လိမ့်မည်၊၎င်းသည် T cells ကင်ဆာဆဲလ်များကို ရှာဖွေရန်နှင့် ဖျက်ဆီးရန် လမ်းညွှန်ပေးနိုင်သည်။
BPIH ရှိ လှည်း၏ အားသာချက်
intracellular signal domain ၏ တည်ဆောက်ပုံ ကွဲပြားမှုကြောင့် CAR သည် လေးခုကို တီထွင်ခဲ့သည်။မျိုးဆက်များ။ကျွန်ုပ်တို့သည် နောက်ဆုံးမျိုးဆက် လှည်းကို အသုံးပြုပါသည်။
1stမျိုးဆက်- အတွင်းဆဲလ်အချက်ပြ အစိတ်အပိုင်းနှင့် အကျိတ်ကို ဟန့်တားခြင်း တစ်ခုတည်းသာ ရှိခဲ့သည်။အကျိုးသက်ရောက်မှု ညံ့ဖျင်းခဲ့သည်။
2ndမျိုးဆက်- ပထမမျိုးဆက်ကို အခြေခံ၍ ပူးတွဲလှုံ့ဆော်သည့် မော်လီကျူးတစ်ခုကို ထပ်လောင်းထည့်ထားသည်။အကျိတ်များကိုသတ်ရန် T ဆဲလ်များ၏စွမ်းရည်ကိုမြှင့်တင်ခဲ့သည်။
3rdမျိုးဆက်- CAR ၏ ဒုတိယမျိုးဆက်ကို အခြေခံ၍ T ဆဲလ်များ၏ အကျိတ်ကို တားဆီးနိုင်စွမ်းရှိသည်။ကြီးထွားမှုနှင့် apoptosis မြှင့်တင်ရန်သိသိသာသာတိုးတက်ခဲ့သည်။
4thမျိုးဆက်- CAR-T ဆဲလ်များသည် အကျိတ်ဆဲလ်လူဦးရေကို ရှင်းလင်းရေးတွင် ပါဝင်နိုင်သည်။CAR ပြီးနောက် interleukin-12 ကို လှုံ့ဆော်ရန် ရေအောက်မှ ကူးယူဖော်ပြသည့်အချက် NFAT ကို အသက်သွင်းခြင်း။ပစ်မှတ် antigen ကိုအသိအမှတ်ပြုသည်။
| မျိုးဆက် | ဆွပေးသည်။ အချက် | ထူးခြားချက် |
| 1st | CD3ζ | တိကျသော T cell တက်ကြွစေခြင်း၊ cytotoxic T cell ဖြစ်သော်လည်း ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းတွင် ကြီးထွားရှင်သန်နိုင်ခြင်း မရှိပေ။ |
| 2nd | CD3ζ+CD28/4-1BB/OX40 | costimulator ကိုထည့်ပါ၊ ဆဲလ်အဆိပ်သင့်မှုကို မြှင့်တင်ပေးသည်၊ အကန့်အသတ်ဖြင့် ကြီးထွားနိုင်စွမ်းရှိသည်။ |
| 3rd | CD3ζ+CD28/4-1BB/OX40+CD134/CD137 | costimulators 2 ခုထည့်ပါ၊ တိုးတက်အောင်လုပ်ပါ။ကြီးထွားနိုင်စွမ်းနှင့် အဆိပ်သင့်မှု။ |
| 4th | သေကြောင်းကြံစည်ခြင်း/Amored CAR-T (12IL) Go CAR-T | သတ်သေခြင်းမျိုးဗီဇ၊ အမြန်ခုခံအားအချက်နှင့် အခြားတိကျသောထိန်းချုပ်မှုအစီအမံများကို ပေါင်းစပ်ပါ။ |
ကုသမှုလုပ်ထုံးလုပ်နည်း
1) သွေးဖြူဥကို သီးခြားခွဲထုတ်ခြင်း- လူနာ၏ T ဆဲလ်များကို အနားသတ်သွေးမှ ခွဲထုတ်သည်။
2) T ဆဲလ်များကို အသက်ဝင်စေခြင်း- ပဋိပစ္စည်းဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသော သံလိုက်ပုတီးစေ့များ (artificial dendritic cells) များသည်၊T ဆဲလ်များကိုအသက်သွင်းရန်အသုံးပြုသည်။
3) Transfection - T cells သည် CAR in vitro ကိုဖော်ပြရန်အတွက် မျိုးဗီဇဆိုင်ရာ အင်ဂျင်နီယာချုပ်လုပ်ထားပါသည်။
4) ချဲ့ထွင်ခြင်း- မျိုးဗီဇပြုပြင်ထားသော T ဆဲလ်များကို ဗီထရိုတွင် ချဲ့ထားသည်။
5) ဓာတုကုထုံး- လူနာအား T cell ပြန်လည်ထည့်သွင်းခြင်းမပြုမီ ဓာတုကုထုံးဖြင့် ကြိုတင်ကုသသည်။
6) Re-infusion- မျိုးရိုးဗီဇပြုပြင်ထားသော T ဆဲလ်များကို လူနာထဲသို့ ပြန်သွင်းသည်။
ညွှန်ပြချက်များ
CAR-T အတွက် အညွှန်းများ
အသက်ရှုလမ်းကြောင်းစနစ်- အဆုတ်ကင်ဆာ (သေးငယ်သောဆဲလ်ကင်ဆာ၊ squamous cell carcinoma၊adenocarcinoma), nasopharynx ကင်ဆာ, စသည်တို့။
အစာခြေစနစ်- အသည်း၊ အစာအိမ်နှင့် အူမကြီးကင်ဆာ စသည်တို့။
ဆီးစနစ်- ကျောက်ကပ် နှင့် adrenal ကင်ဆာ နှင့် metastatic cnacer စသည်တို့။
သွေးစနစ်- Acute and Chronic lymphoblastic leukemia (T lymphoma)ဖယ်ထုတ်ထားသည်) စသည်တို့ဖြစ်သည်။
အခြားကင်ဆာ- Malignant melanoma၊ ရင်သား၊ ဆီးကျိတ်နှင့် လျှာကင်ဆာ စသဖြင့်။
မူလဒဏ်ရာကို ဖယ်ရှားရန် ခွဲစိတ်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း ကိုယ်ခံစွမ်းအား နည်းပါးပြီး ပြန်လည်ကုစားမှု နှေးကွေးသည်။
ခွဲစိတ်မှု မလုပ်ဆောင်နိုင်သော ပျံ့နှံ့ပျံ့နှံ့နေသော ကင်ဆာအကျိတ်များ။
ဓာတုကုထုံးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးမှာ ဓာတုကုထုံးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကုထုံးအတွက် ကြီးမားသော သို့မဟုတ် အာရုံမခံစားနိုင်ပါ။
ခွဲစိတ်မှု၊ ဓာတုကုထုံးနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့် ကုသပြီးနောက် အကျိတ်ပြန်ဖြစ်ခြင်းကို တားဆီးပါ။
အားသာချက်များ
1) CAR T ဆဲလ်များသည် အလွန်ပစ်မှတ်ထားပြီး အန်တီဂျင်တိကျမှုဖြင့် အကျိတ်ဆဲလ်များကို ပိုမိုထိရောက်စွာသတ်နိုင်သည်။
2) CAR-T ဆဲလ်ကုထုံးသည် အချိန်နည်းသည်။CAR T သည် တူညီသောကုသမှုအကျိုးသက်ရောက်မှုအောက်တွင် ဆဲလ်အနည်းငယ်လိုအပ်သောကြောင့် T ဆဲလ်များကို မွေးမြူရန် အတိုဆုံးအချိန်လိုအပ်သည်။vitro ယဉ်ကျေးမှုစက်ဝန်းကို 2 ပတ်အထိ တိုစေနိုင်ပြီး စောင့်ဆိုင်းချိန်ကို သိသိသာသာ လျှော့ချနိုင်သည်။
3) CAR သည် peptide antigens များကိုသာမက သကြားနှင့် lipid antigens များကိုပါ သိရှိနိုင်ပြီး အကျိတ်အန်တီဂျင်များ၏ ပစ်မှတ်အကွာအဝေးကို ချဲ့ထွင်နိုင်သည်။CAR T ကုထုံးသည် အကျိတ်ဆဲလ်များ၏ ပရိုတိန်းအန်တီဂျင်များဖြင့်လည်း ကန့်သတ်မထားပေ။CAR T သည် အရွယ်အစားမျိုးစုံရှိ အန်တီဂျင်များကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ရန် အကျိတ်ဆဲလ်များ၏ သကြားနှင့် lipid မဟုတ်သော ပရိုတိန်းအင်တီဂျင်များကို အသုံးပြုနိုင်သည်။
4) CAR-T တွင် အချို့သော ကျယ်ပြန့်သော ရောင်စဉ်ပြန်ထုတ်နိုင်စွမ်းရှိသည်။အချို့သောနေရာများကို EGFR ကဲ့သို့သော အကျိတ်ဆဲလ်အများအပြားတွင် ဖော်ပြသောကြောင့်၊ ဤအင်တီဂျင်အတွက် CAR ဗီဇကို တည်ဆောက်ပြီးသည်နှင့် တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုနိုင်သည်။
5) CAR T ဆဲလ်များသည် ကိုယ်ခံအားမှတ်ဉာဏ်၏ လုပ်ဆောင်မှုရှိပြီး ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အချိန်အကြာကြီး ရှင်သန်နိုင်သည်။အကျိတ်ပြန်ဖြစ်ခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။